Volkskunst 202403 - Editoriaal
terug naar Volkskunst 202403
Vrijwilliger van kop tot teen
De week van de vrijwilliger mochten we dit jaar vieren van 2 tot 10 maart. Vrijwilligers worden niet betaald omdat ze onbetaalbaar zijn. Daarmee moeten we het stellen. Of hebben we toch een geschenkje gekregen … van een andere vrijwilliger? Misschien zijn we erin geslaagd om schaarse middelen bijeen te sprokkelen om ons vrijwillig zijn te bestendigen?
Zoals vele organisaties werken we in het Instituut voor Vlaamse Volkskunst zonder structurele financiële ondersteuning. Met enkele honderden euro van betoelaagde projecten, blijven we de rijke Vlaamse immateriële culturele erfenis uitdragen, op nationaal en internationaal niveau. De voorbije maand mochten we het heuglijke nieuws ontvangen vanwege UNESCO. We blijven erkend als expertisecentrum voor immaterieel cultureel erfgoed (Immaterial Cultural Heritage – ICH). Hiervoor moeten we om de vier jaar een lijvig dossier indienen. Enerzijds heel wat schrijfwerk, anderzijds een verplichte oefening om terug te kijken op onze inhoudelijke werking. Het Committee for the Safeguarding of Intangible Cultural Heritage buigt zich vervolgens over onze rapportering. Dat gebeurde tijdens zijn jaarlijkse bijeenkomst. Die ging van 5 tot 8 december 2023 door in Botswana, meer bepaald in Kasane. Wie genoeg geld heeft kan deze bijeenkomst bijwonen. Het woord ‘safeguarding’ vertalen wij in ‘borgen’. Bewaren is hierbij niet voldoende. Het erfgoed moet levend gehouden worden in een dynamische gemeenschap. IVV mag zich met andere woorden niet tevreden stellen met het veilig opbergen van erfgoed, maar moet het beoefenen met raad en daad stimuleren en ondersteunen. Jammer genoeg brengt de erkenning door UNESCO geen eurocent in de lade. Ze kan wel een belangrijk gegeven zijn in de relaties met professionele partners.
IVV mag dit jaar met een krachtige ademstoot 60 kaarsen uitblazen. We kozen de kadril als thema om het jubileum kracht bij te zetten. De kadril als dansvorm heeft een repetitief karakter. Net zoals in een eenvoudige gemeenschapsdans, leren we de dans door te kijken en het herhalen van dezelfde figuren. Traditionele kadrils vinden we voornamelijk terug in de Kempen en in Brabant. Daarnaast werden nog nieuwe kadrils gecreëerd. We rijden momenteel een ronde van Vlaanderen om volkskunstgroepen en gilden uit te nodigen op onze jubileumdag. Die heeft plaats op zaterdag 23 november in het cultureel centrum in Vosselaar. In de voormiddag plannen we een mini-symposium, waar diverse aspecten van kadrils worden belicht. De namiddag biedt gelegenheid om kadrils of delen ervan te demonstreren. Er komt een jubileumuitgave van de klassieke Kadril van Vosselaar zoals die door de plaatselijke Sint-Sebastiaansgilde met trombegeleiding wordt gedanst. In samenwerking met Volkskunstgroep Dophei brengen we tevens een herwerkte versie van deze kadril met muzikale begeleiding. Ook deze kadril wordt in de jubileumuitgave uitvoerig beschreven. We eindigen de feestelijke verjaardag met een volksdansbal.
Netwerking is nodig om volkskunst levend te houden. We werken intensief samen met de Vlaamse Volkskunstbeweging (VVKB) voor de opleiding van volksdansleiders en we wisselen onze tijdschriften uit voor de leden. Een groep van 33 cursisten was weerom paraat tijdens de jongste cursusdag in Leuven op zondag 25 februari. Tijdens deze cursusdag ging de aandacht naar het observeren en het zelf uittesten van methodologie bij het aanleren van dansen. De groep cursisten bestaat zowel uit beginnende als reeds actieve volksdansleiders. Iedere cursusdag mogen we ons telkens weer verheugen over de intensieve inzet en de verrijkende interacties. In de nabije toekomst staan nog drie cursusdagen en een weekend op het programma. Er worden ook stages in volksdansgroepen gepland.
Om dansen aan te leren moeten dansleiders beschikken over instructief materiaal. Naast schriftelijke bronnen spelen beelden een steeds belangrijker rol, evenals opgenomen muziek. IVV heeft zich verdienstelijk gemaakt door dansbundels uit te geven en deze te koop aan te bieden tijdens cursussen en via de webwinkel. Ook VVKB en Danspunt dragen bij aan het verspreiden van onze uitgaven. De tijden veranderen evenwel. We zoeken gegevens via internet en wisselen die elektronisch uit. Wat gratis via internet beschikbaar is, geniet de voorkeur. De verkoop van documentatie en leermiddelen bracht het voorbije jaar meer dan 2700 € op. Dat is een belangrijk bedrag in onze begroting. Toch is de druk groot om onze publicaties vrij ter beschikking te stellen, bijvoorbeeld via de Dansbank, een project van Danspunt waarin IVV en VVKB participeren. IVV is niet betoelaagd en heeft uiterst beperkte financiële reserves. We plannen verder overleg met onze partners om dansend Vlaanderen te dienen vanuit de opgebouwde en internationaal erkende expertise. De veel besproken artificiële intelligentie komt hier om de hoek kijken. Zoekmachines die artificiële intelligentie voeden verzamelen gegevens, bij voorkeur uit publiek beschikbare bronnen. Wanneer we Vlaamse Volkskunst ook via artificiële intelligentie willen promoten, moeten we zoveel mogelijk kwalitatief hoogstaand materiaal (gratis) aanbieden. Iets om over na te denken.
In het decembernummer van ‘Volkskunst’ publiceerden we een interview met Brigitte Langlois, voorzitter van de ‘Fédération Wallonne de Groupements de Danses et Musiques Populaires’. Recent kregen we interessante informatie over tradities in verband met het dansen van kadrils en ‘carrés’ in Wallonië, waaronder ook de Oostkantons. We nemen deze informatie zeker ter harte, onder andere voor mogelijke bijdragen tijdens onze jubileumdag.
Ondertussen heeft de lente haar intrede gedaan. Hopelijk laat de natte winter niet te veel sporen na en kunnen onze landbouwers weer aan de slag op de schaarser wordende akkers. Het boerenprotest van de jongste maanden heeft nogmaals de kwetsbaarheid van onze voedselbevoorrading aangetoond. Onze tradities zijn gebaseerd op het leven in onze nabije omgeving. Die omgeving mag wellicht terug wat meer gekleurd worden met wat onze land- en tuinbouw plaatselijk voortbrengt. Tradities rond mei (vruchtbaarheid) en oogstfeesten (geslaagde oogst = zekerheid voor de winter) krijgen dan nog meer waarde. Dank om met ons vrijwillig verder te ploegen!
Gert Laekeman
Voorzitter IVV
terug naar Volkskunst 202403