Volkskunst 202303 - Editoriaal
Monumenten en Momenten
Monumenten vragen zorg. Ze verdienen het nodige respect. Ze staan op belangrijke plaatsen. Ze kunnen op een ruime publieke belangstelling rekenen. Ook mensen mogen als monumenten aanzien worden wanneer ze bijzondere verdiensten hebben. Er bestaat verder zoiets als monumentale momenten. We maken een wandeling doorheen een monumentaal landschap met volkskunst als inspiratiebron.
Vrijdag 3 maart was er feest in Oostrozebeke. Onze ondervoorzitter Etienne Vankeirsbilck mocht (eindelijk) het ereburgerschap van zijn gemeente in ontvangst nemen. IVV had Etienne op 22 april 2017 al in de bloemetjes gezet, toen Etienne de titel erelid van IVV kreeg tijdens een hartelijke viering in Muizen. We mogen Etienne beschouwen als een wandelende encyclopedie. Hij kreeg tijdens de viering een massa lofbetuigingen van dansers en muzikanten die hem mochten kennen in zijn volkskunstgroep ‘die Rooselaer’. Volgens een van deze leden heeft Etienne in 60 jaar tijd een recordaantal stempels op zijn reispas verzameld. In 2018 reisde Etienne nog naar Shangai, waar hem een prinselijke ontvangst te beurt viel. Het was gewoon indrukwekkend om te mogen meemaken hoe Etienne met bijzonder respect verwelkomd werd door zijn talrijke Chinese volkskunstvrienden. In 2015 ontving hij, eveneens tijdens een reis naar Shangai, de ‘Silver Magnolia Award’ vanwege het stadsbestuur van Shangai. Zo’n ereteken van een wereldstad als Shangai kan tellen! Etienne blijft aanwezig in het ‘Shangai Baoshan International Folk Art Museum’ dat een persoonlijke collectie van hem herbergt.
Ook in ons eigen Vlaanderen liet Etienne zich niet onbetuigd. Etienne kreeg de dansmicrobe te pakken in Kortrijk, naar aanleiding van een volksdansevenement in de vijftiger jaren. Hij deed daar danservaring op en werd gaandeweg dansleider in Volkskunstgroep ‘die Boose’ in Izegem. In 1965 startte hij met een dansronde in Oostrozebeke. Uit die dansrepetities groeide de Volkskunstgroep ‘die Rooselaer’. De dansers, muzikanten en vendeliers van ‘die Rooselaer’ maakten Oostrozebeke met Vlaamse volkskunst bekend in binnen- en buitenland. Bijna 40 jaar lang koesterde Etienne zijn groep. Hij maakte er zijn missie van om kwaliteit op het podium te brengen. Maar ook achter de schermen waakte Etienne over zijn leden. ‘Wanneer je er vijf kunt drinken, drink er dan vier’, was zijn leuze. Er mocht plezier gemaakt worden, maar in de beperking toont zich de meester. Etienne maakte dankbaar gebruik van professionele reizen in de gehele wereld om culturele contacten te leggen. De tweejaarlijkse Folkloreade bracht de wereld naar Oostrozebeke. Omgekeerd leidde de kennismaking met volkskunstgroepen uit het buitenland tot tegenbezoeken met ‘die Rooselaer’. Etienne was inspirator en medebestuurder van de Internationale Organisatie voor Volkskunst (IOV) die momenteel opereert als ‘IOV World’. Naast het uitdragen van de Vlaamse cultuur, had Etienne oog voor zachte waarden. Hij nam het initiatief om in Brazilië een opvanghuis te openen met de naam ‘Paviljoen Etienne Vankeirsbilck’. We wensen Etienne nogmaals een dikke proficiat: Etienne, je bent, op weg naar binnenkort 90 levensjaren, een levend monument in een wereld vol volkskunst. Hartelijk dank voor je jarenlange inzet!
Er beweegt wat op vlak van dans. Dat mochten we ervaren tijdens het symposium ‘Dance as International Cultural Heritage (ICH): new models of facilitating participatory dance events’. CEMPER (Centrum voor Muziek en Podium Erfgoed) tekende voor de organisatie in Mechelen van 30 januari tot 1 februari 2023. Bijdragen van Noorwegen, Zweden, Slovenië, Griekenland, Hongarije en Roemenië zorgden voor een gevarieerd programma.
IVV mocht tijdens de eerste dag zijn werking aan het internationaal gezelschap voorstellen samen met nog andere organisaties zoals Danspunt, Muziekpublique en Boombal. Gert Laekeman liet het internationale gezelschap kennis maken met de waaier van activiteiten van IVV tijdens de voorbije 58 jaar. Dans, vendelspel, streekdrachten, archiefwerking, communicatie en netwerking met partnerorganisaties leverden een kleurrijk beeld op.
De tweede dag van het symposium werd een panelgesprek georganiseerd over erfgoedgemeenschappen, dansen en musea. Voorzitter Theo Smet van VVKB maakte deel uit van het panel. Drie urgente problemen kwamen snel uit de verf: de nood aan ruimte, financiële steun en nieuwe dansers. Het voorbeeld kwam ter sprake van Bulgaarse musea die hun deuren openen voor ‘levende voorstellingen’ zoals dans, waar mensen in groten getale heen trokken. Dat enthousiasmeerde de panelleden, omdat zo’n directe samenwerking de nodige zichtbaarheid genereert. Op basis daarvan kan een organisatie nieuwe leden aantrekken, bijvoorbeeld uit de omliggende gemeenschappen in grootsteden als Brussel. Volgens Theo Smet (VVKB) en Koen Dhondt (Frisse Folk) zijn zulke netwerkkansen van levensbelang, ondanks praktische (ruimte, materiaalgebruik), culturele (groot aanbod van hobby’s, negatief imago van folk) en technische uitdagingen (ticketverkoop, verschillende dansvaardigheden). Museumwerking en historische studie van dans kwamen trouwens ruim aan bod tijdens de driedaagse.
Kennisontwikkeling en kennisoverdracht zijn doelstellingen die volkomen kaderen in de ‘safeguarding’ waarop UNESCO aanstuurt. Marc Jacobs had tijdens de eerste dag van het symposium het thema ‘Safeguarding’ uitgebreid behandeld. Het symposium was een deugddoend treffen van mensen die volksdans een warm hart toedragen. Het geheel werd besloten met een boombal om daad bij woord te voegen. Alles bij elkaar een monumentale gebeurtenis(1).
Op 11 december 2022 trokken een 50-tal deelnemers naar Gent voor het Rendez-Vous, georganiseerd door Danspunt. We werden smakelijk onthaald met koffie/thee en koeken, alvorens ons te verdelen over drie sessies. Muzikanten groepeerden zich in een samenspeelsessie, de anderen konden kiezen tussen de introductie van Dansbank of een instructie over danskledij. In deze laatste sessie gaven Johan Goessens en Geert Pauwels deskundige uitleg over hoe je (volks)danskledij kan maken, met concrete voorbeelden uit groepspraktijk. Leen Devyver gaf een introductie over de Dansbank, bijgestaan door Stefaan Haesen, Gert Laekeman (IVV) en Theo Smet (VVKB). De Dansbank bevindt zich nog in een pril stadium. Toch kunnen de bezoekers van de website zich al een idee vormen over de praktische mogelijkheden(2). Hopelijk ontwikkelt de Dansbank zich als een interactief instrument dat bijdraagt tot het aanleren en de studie van volksdansen. In de namiddag liet Aurélie Giet ons op een vlotte manier kennis maken met Waalse dansen. Iedereen danste enthousiast Cramignon, Menuet de la chaîne en Maclotte d’Havelange, onder begeleiding van de muzikanten die zich de dansmuziek hadden eigen gemaakt. Alles bij elkaar een dag vol harmonie en dynamiek.
Tot slot vermelden we nog dat we de driejaarlijkse bevraging door UNESCO hebben ingevuld, teneinde onze erkenning als expertisecentrum te vernieuwen. Ons dossier zal onderzocht worden tijdens de UNESCO conferentie in Gaborone, Republic of Botswana, gepland van 4 tot 9 December 2023. Nog wat geduld dus. We kruisen alvast onze vingers voor een gunstige afloop!
Gert Laekeman
Voorzitter IVV
Referenties
1. https://cemper.be/nieuws/dance-as-ich-verslag-eerste-workshop
2. https://dansbank.be/dansbeschrijvingen