Volkskunst 202312 - editoriaal
terug naar Volkskunst 202312
Begeesterd begin
Einde en nieuw begin zijn karakteristiek voor de tijd rond het nieuwe jaar. In welke mate is het een gelukkig einde geworden? En in hoeverre is het begin begeesterd? In dit editoriaal verzamelen we enkele gedachten die mogelijks perspectief bieden.
Steevast wensen we mekaar een goede gezondheid ‘want dat is toch het belangrijkste’. Tijdens zijn 15de zitting in december 2020 zette het 'Intergovernmental Committee for the Safeguarding of the Intangible Cultural Heritage' de veelzijdigheid van activiteiten in de kijker om immaterieel cultureel erfgoed in leven te houden of tot leven te brengen. Volgens de Wereld Gezondheidsorganisatie (WHO) speelt cultuur een belangrijke rol in het welzijn en gezondheid van de mens(1). Een schema illustreert hoe we in cultureel erfgoed kunnen duiken via actieve beoefening. De 17 doelstellingen(2) zijn op de tekening jammer genoeg niet goed leesbaar, maar wanneer we in de cultuurzee duiken stijgen bubbels op waarmee we wel vertrouwd zijn, zoals klederdrachten, dans, festivals, ambachten, vocale en instrumentale muziek.
Afb.1: Visualiseren van ‘Dive into living heritage and sustainable development’ (copyright UNESCO)
Een van de meest recente wetenschappelijke publicaties leert ons dat danstraining de harmonie in ons zenuwstelsel bevordert. Het bekijken van videobeelden ondersteunt het effect(3). Dat brengt ons naadloos bij de lopende cursus voor volksdansleiders ‘in spe’. We hebben een instapdag en twee cursusdagen achter de rug. Het was fijn om te mogen ervaren hoe, tijdens de eerste cursusdag, jonge cursisten zich enthousiast de Kadril van Achtel eigen maakten, vertrekkend van de dansbeschrijving, terminologie, tekeningen en muziek. De interpretatie van muziekpartituren kwam aan bod tijdens de tweede cursusdag. Opnieuw participeerden de cursisten aandachtig en brachten tijdens de middagsessie het geleerde in de praktijk. IVV ondersteunt de cursuswerking door het ter beschikking stellen van publicaties en helpt bij de instructie. Het tweede werkjaar oogt veelbelovend met niet minder dan vier cursusdagen. VVKB en IVV werken harmonisch samen om ook in 2024 inhoud en logistiek te verzekeren voor een groep gemotiveerde deelnemers.
Afb.2: Cursisten een en al oog en oor voor Marleen tijdens de instructie over notatie van muziek. (Foto: Gert Laekeman)
VVKB diende in samenwerking met IVV een project in bij de Vlaamse Gemeenschap voor het verkrijgen van een subsidie voor deze cursus. Het opzet slaagde, in die zin dat bescheiden financiële middelen werden bekomen in het kader van talentontwikkeling, onder de noemer Amateurkunsten(4). De nadruk ligt wel op bescheiden, in vergelijking met de professionele sector. In juni jongstleden besliste de Vlaamse Regering dat er de komende vijf jaar jaarlijks 178,5 miljoen euro wordt uitgetrokken voor structurele werkingssubsidies in het kader van het Kunstendecreet. Praktisch betekent het dat 7 kunstinstellingen, 4 organisaties met specifieke opdrachten en 225 kunstenorganisaties van een financiële ondersteuning genieten. Het gaat over 25,3 miljoen euro extra geld, of 16,53 % meer dan er in 2022 werd uitgegeven binnen het Kunstendecreet. In totaal worden 19 organisaties meer gesubsidieerd voor de periode 2023-2027 dan de voorbije jaren(5). IVV is een expertisecentrum. Voor ons dwarrelt er niets van boven neer, behoudens beperkte lokale subsidies ten bedrage van enkele honderden euro voor concrete initiatieven.
Met de lopende cursus zetten we in op het ontwikkelen van vaardigheden om volksdans gestalte te blijven geven. We nemen hiermee het heft in eigen handen. Cursisten werken hard voor een erkenning in onze sector, niet voor een erkend getuigschrift of diploma. In hoeverre moeten we met volksdans een professionele toer opgaan? Of: hoe slagen we erin om ruimer aandacht en waardering te oogsten voor waardevolle inspanningen? VTM heeft net een aantal afleveringen van de ‘Voice Kids’ uitgezonden. Uit meer dan 1000 kandidaten van 8 tot 13 jaar mochten 48 van de jonge zangers dingen naar een plaats in de finale. Ze kregen ondersteuning van een professionele coach en een heel team. Ieder nummer op het podium werd ‘life’ begeleid en van de nodige showelementen voorzien. Uiteindelijk bleven nog 8 kandidaten over in de finale, waarvan 4 topfinalisten. Een publieksjury van 100 geselecteerde leden besliste wie van deze topfinalisten uiteindelijk de winnaar werd. De uitgevoerde nummers behoorden niet tot het Vlaamse zangrepertoire. ‘Tinneke van Heule’ was er niet bij. Deze TV-serie mikt op het brede publiek. De professionele begeleiding voor en achter de schermen is indrukwekkend, tot en met psychologische ondersteuning van de kandidaten. Die moeten immers leren omgaan met verliezen, of beter, niet geselecteerd worden voor een volgende ronde. Alhoewel de voorbereiding is gericht op individueel presteren, wordt wel in groep gewerkt. Iedere coach krijgt 12 kandidaten en probeert het beste in hen te ontdekken. Uiteraard staat dat alles mijlenver van het volksdansgebeuren. Toch moeten we ook in de amateursector oog blijven hebben voor kwaliteit. Degelijke coaching kan helpen om het beste in dansers te ontdekken. Het gaat niet om een finaleplaats of competitie. Het gaat wel over het kwaliteitsvol uitdragen van cultureel erfgoed, zowel op als naast het podium. Ook bij het samen dansen is de harmonie pas echt wanneer alle deelnemers voldoende vertrouwd zijn met inhoud en techniek, waarbij ze zich bewust zijn van de erfgoedwaarde van wat ze vertolken.
Afb.3: Vlaanderen in de ban van de ‘Voice Kids’. Pommelien, Laura Tesoro, Metejoor en Coely begeleidden jonge zangers naar het grote podium.
De kadril is een dansvorm bij uitstek om zoveel mogelijk dansers de gelegenheid te geven tot actief participeren. IVV koos deze dansvorm als jaarthema voor 2024. Dat jaar is IVV 60 jaar officieel actief. We willen met beperkte middelen de kadril gebruiken om volksdans te promoten, op en naast het podium. We noteren alvast zaterdag 23 november 2024 in onze agenda. Die dag plannen we in Vosselaar een feestviering met voordrachten, demonstraties en samendans.
In afwachting wens ik in naam van IVV allen die dit lezen en elkeen die zich rekent onder de leden van de brede volkskunstgemeenschap een bruisend begin van een deugddoend 2024!
Gert Laekeman
Voorzitter IVV
1. https://www.who.int/europe/health-topics/behavioural-insights
2. Voor deze 17 doelstellingen zie: https://sdgs.un.org/goals
3. Wu X. et al. Enhanced neural synchrony associated with long-term ballroom dance training. Neuro Image 2023; 278 120301 https://doi.org/10.1016/j.neuroimage.2023.120301
4. https://www.vlaanderen.be/cjm/nl/cultuur/amateurkunsten/subsidies/proje…
5. De Standaard 24 juni 2023. Jambon verhoogt subsidies met 25 miljoen, Toneelhuis en Z33 gered https://www.standaard.be/cnt/dmf20220624_94103176